Issız Adam İncelemesi

ISSIZ ADAM KARAKTERİNİN PSİKODİNAMİK TANI KILAVUZUNA GÖRE TARİFLENEN
SAĞLIKLI KİŞİLİK YAPISININ 7 ÖZELLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Karakter:Issız Adam(Alper)
Alper,kırsaldan göçüp İstanbul'a yerleşmiş olan 30’lu yaşlarda restoran sahibi bir aşçıdır.Günübirlik ilişkilerle
seksüel heyecan yaşayan,iş hayatında mükemmelliyetçi, kontrollü elinde tutmayı seven, hırslı, başarılı,
karizmatik fakat yalnız bir adamdır.Alper, ailesinin yaşadığı kasabadan İstanbul’a gelip kendine yeni bir hayat
kurmuş,ailesini yeni hayatının çok uzağında tutmuş ve annesiyle iletişimi azdır.Ayrıca ,film boyunca çalıştığı
işyerindeki kişiler dışında hiçbir arkadaşı olmadığı görülmektedir.Sigaraya ,alkole ve seks hayatına düşkündür.
1.Hem kendini hem de diğerlerini kompleks,sabit ve hatasız durumlarda görme
Alper,filmin ilk sahnesinde gördüğümüz gibi,gündelik seviştiği kadınların yanına ya da grup seks yapmaya
giderken bile özenle gömleğini giyen,parfümünü sıkan,şaçlarını düzelten ,kendine özen gösteren bir adamdır.Bir
yandan da adeta aynadaki narsistik görüntüsüyle sevişir sanki yansımasına hayran olurmuşcasına.Kendini seven
ve önemseyen biridir. Ama beğenilmeye ve takdir görmeye yönelik aşırı ihtiyaç duyan,kişileri kendi çıkarı için
kulanan sürekli bu tarz davranış biçimi sergileyen,başkalarını kıskanan bir birey izlenimi
sergilememektedir.Küstah,kendini beğenen biri olması açısından bakıldığında narsisistik kişilik özelliklerine
benzese de her insan biraz narsisisizim özelliği gösterebilir,narsisizm olduğunu söylemek için elimizde yeterli
bir bilgi yoktur.
Alper, kendini seven ,kendiyle barışık biri olduğu ve kendini her daim hatasız durumda gördüğü için sağlıklı
kişilik özelliğine sahip olduğunu söyleyebilirim.
2.Yakın ve tatmin edici ilişkiler sürdürme
Filmin başından beri Alper’in yanlızlığı gözler önündedir.Sokakta yürüyen sessizliktir Alper..
Kulüp sahnesinde Alper’in kalabalık içinde yalnzılığı gözler önündedir.Alper dışardan bakıldığında gıpta
edilecek bir hayata sahip olsa da yalnızğını ve mutsuzluğunu hayat kadınlarıyla ya da tek gecelik ilişkilerle
bastırmaya çalışmakta, ilişkilerinde güven problem yaşamaktadadır. Bunun için de kısa süreli, kendini bağımlı
hissetmeyeceği, çabuk çekip gideceği tek gecelik ilişkilere yönelir. Alper ,ikili ve sosyal ilişkilerden uzak ,duygu
durumları kısıtlı , duygusal olarak soğuk ve çevre ile mekanik bir ilişki süreci olan bir bireydir.Donuk duyguları
ve duygularını tanıyamama sebeplerinden dolayı cinsel isteği tam olmasına rağmen ötekiyle ilişkiyi gerektirdiği
için uzun süreli ilişkilerden uzak durur. Karşılıklı ilişkilerde duygu alımlardan korktuğu için kendini geri çekse
de aslında iç dünyalarında bir ilişki özlemi ile yaşamaktadır.Ada’dan kendini çekse de bunu ayrıldıktan sonra
Ada’ya olan özlemiyle görebilmemiz mümkün.Freud güvenle ilgili problemin oral dönemden kaynaklandığını
söylemektedir. Oral, psikoseksüel kişilik gelişiminin ilk evresidir.Bu evrede,libido bebeğin ağzında
konumlanmıştır.Freud’a göre,bebek tatma ,emme gibi oral hareketlerden zevk alır.Bebek tamamen bakıcısına
bağımlı olduğundan bebekte bu oral hareketler sayesinde rahatlama ve güven duygusu oluşur.Bu yüzden bu
dönemde beslenme oldukça önemlidir.Burada bir saplantı ,bebeğin sütten kesilmesiyle ya da oral yoksunluk aşırı
düşkünlük yaşamışsayla oluşur.Yani ,bir sonraki evreye geçmek için bebeğin süt emme alışkanlığını bırakması
gerekmektedir.Bu evrede bir çatışma ile çocuğun bakıcısına olan ihtiyacı azalır. Freud, bu evrede saptalantısı
olan bireyin bağımlılık yada agresiflik gibi sorunlara sahip olacağını,sigara ,alkol içen kişilerde oral kişilik yapılı
olduğuna inanmıştır.Ayrıca ,şarap ya da yemek konusunda uzmanlık geliştirebilceğini söyler ve şakacı
karakterde olabileceğini söylemektedir.Alper karakterine baktığımızda ,Alper de sigara,alkol tüketen,şarap ve
yemek konusunda uzmanlaşmış ve şakacı biridir.Oral dönemdeki kişiler agresif olabileceği için aşçılık ,diş
hekimliği gibi mesleklere yönelebilir.Alper de aşçıdır.Belki de bilinçaltındaki agresif kişilik özelliğini bastırmak
için aşçılık mesleğine yönelmiş olabilir.Freud'a göre; agresif,kendini beğenmiş,sigara alkol tüketen bireyler oral
dönemde fiksasyon yaşamıştır.Ayrıca cinsellik sırasında sert ve agresiftir.Freudyen açıdan bakarsak Alper’in
oral dönemde takılıdığını söyleyebiliriz.Oral dönemde saplanan bireyler sizoid kişilik özellikleri sergileyebilir
çünkü şizoid yapıların kaynaği 0-2 yaş dönemi olarak tanımlanabilir ve bu dönemde güven duygusu
aşılananmaldır. Bu dönemde annesinin yada bakıcısının yaşadığı olaylardan dolayı bebeğiyle duygusal ilişkiye
giremiyorsa sadece fiziksel ihtiyaçlarını karşılıyorsa bu duygusal ilişkiye girememe hali bebeğin duyguları
tanıyamama süreci pekiştirdiği durumda şizoid bireyler ortaya çıkabilir.Bebeklik çağında sağlıklı bir bağlanma
şekli geliştirememiş bireyler, yetişkinlikte romantik ilişkilerinde ayni bağlanma sorunları yaşayabilirler.Alper de
kayıtsız/güvensiz bağlanma türüne örnektir.Kişilerle fazla duygusal manada yakınlaşmayan ,kendini duygusal
olarak ilişki kurdukları bireylerden geri çeken biridir.Karşılıklı ilişkilerde duygu alımlardan korktuğu için
kendini geri çekse de aslında iç dünyalarında bir ilişki özlemi ile yaşamaktadır.Alper de sizoid kişilik özellik
belirtileri göstermekte fakat yeterli belirti olmadığı için bunu kesin bir şekilde söylemek mümkün değildir.

3.Bütün duygu çeşitlerini yaşayabilme
Alper'in Ada'yı tanımadan önce bütün duygu durumlarını yaşayamadığı filmde aşikardır.Alper,duygu
durumlarını yaşayamadığı ve duygularını tam olarak ifade edemediği için insanlardan uzak kalmayı
yeğler.Freud’un psikoseksüel gelişim aşamasının 3. Evresi olan fallik dönemde, oeidipus kompleksi hakimdir.
Annesinin Ada'ya oğlunun sevgisini asla belli etmediğinden bahsetmesi ve ''beni bir kere öpmüşüğü yoktur''
demesi de duygularını yansıtamadığını göstermektedir.Freud’a göre,bu evrede saplanan bireyler cinsel
problemlere(aşırı serbest/namus düşkünlük) yanlızlık ,kibire yol açabilir.Alper’in cinselliği serbesttir ve yalnızlık
hissetmektedir.Freudyen bakış açısından bakarsak bu dönemde saplandığını söyleyebiliriz.Ayrıca,2.evre Anal
evredir.Anal evredeki olumlu tecrübelerin bireyin yetişkinliğinde üretici yaratıcı olabilceğini
düşünmektedir.Alper de iş hayatında başarılı,üretici bir bireydir.Bu bağlamda,Freud'a göre Alper,Anal evreyi
başarıyla atlatmıştır.
4.Duyguları ve dürtüleri uygun ve esneklikle ayarlayabilme
Psikodinamik (davranışların altında yatan etkenlerin incelenmesi) yaklaşıma göre,  Freud bilinci id, ego ve
süperego olarak üç ayrı ruhsal kategoriye ayırır."İd", içimizdeki doyumsuz hayvandır. Kendisini yalnızca
ihtiyaçlara göre ayarlayan, eleştiri kabul etmeyen, güdüsel, durdurulamayan yanımızdır. Buna verilebilecek en
iyi örnek Alper’de bulunan cinsellik, saldırganlık dürtüleri olabilir. Bu yönü ağır basan birey vicdan olgusundan
yoksundur. Alper'in haz ilkesine göre hareket ettiğini ''kimim ben?'' sorunu sormasıyla bilinçaltı açığa
çıkmaktadır.Seviştiği kadınların, ''erkeğidir'', ''hayvanıdır.'' Seviştiği kadınlara karşı serttir.Duygularını ve
dürtülerini uygun esnektikte ayarlayamaz. Ama canını yakıp yakmadığın soracak kadar hassastır,Bu söz,egonun
id ile catışması olabilir.Superego ise doğru mu yanlış mı sorusuna cevap arayan kişinin ahlaksal yönüdür.Ada ile
tanıştıktan sonra yavaş yavaş sağlıklı bir birey olma eğilimi göstermiştir,başka bir kadının yanına gidip vazgeçip
dönmesi buna örnektir. Bu süperegonun yansıması gibidir.
5.Ahlaki değerlere uygun biçimlerde işlevsel olma
Alper ,seks anlayışı ,alkol,gece hayatı gibi konularda toplum normlarından biraz farklıdır.Cinsel sorunları Frued
gözünden değerendirirsek fallik ya da genital dönemde fiksasyon yaşamasıyla açıklayabiliriz. 2 döneminde
erojen bölgeler cinsel bölgeler ve saplanma da cinsel problem üzerinedir. 4.evre olan latent dönemde herhangi
bir saplantının yetişkinliğine etkisi yoktur.
6.Realistik olmanın geleneksel kavramlarını takdir etme
Alper,bağlanmaktan kaçındığı evlilikten de kaçmaktadır. Sadece evlilikten değil çocukluk arkadaşının düğüne
gitmeyecek kadar geleneksel kavramlardan kaçındığını gözler önüne sermektedir.
7.Strese karşı beceriyle cevap verebilmeStresle iş ve günlük hayatında başa çıkabilen bir karakterdir.Anormal
tepkilerde bulunmaz.İş hayatının aksine, özel hayatında stresle başa çıkamamktadır.Bunu ilk defa hoşlandığı
kadınla birlikte olduğunda erkek boşalmasıyla anlayabiliriz.
Tüm evreler başarılı bir şekilde tamamlanmışsa kişinin zihinsel olarak sağlıklı olduğunu
söylemektedirler.Yani,Frued'un psikoseksüel gelişim teorsine göre,tüm evreler başarı ile tamamlandıysa
birey,dengeli,cana yakın,diğer insanları da önemseyen biridir. Psikodinamik kuramın bir diğer temsilcisi
Jung’dur.
Jung’a göre Alper içedönük duygusal tiptir.Alper,duygularını dış dünyadan saklayan, ilişki kurması güç
insanlardır. Melankolik olmalarına karşın dışarıdan kendine yeten kişi izlenimi de vermektedir.

Yazan : Zülal Sirkeci